Kişisel web tasarım ve kodlama blogu. Web tasarımı ve kodlama araçları ile ilgili bilgiler ve yardımcı dökümanlar.

Kod yazmak sanattır...

gokhankr.com

Blogger tarafından desteklenmektedir.

Javascript Dersleri etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Javascript Dersleri etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Javascript "Computed Propery Name"


Javascript Computed Property Name

Computed Property Name

ES6’nın "Computed Propery Name" özelliği, bir nesnede bir özellik adı olarak hesaplanacak bir ifadeye (bir değişken veya işlev çağrısı gibi tek bir değerle sonuçlanan bir kod parçası) sahip olmanızı sağlar.

Örnek Kodlama

Örneğin, iki bağımsız değişken (anahtar, değer) alan ve bu bağımsız değişkenleri kullanarak nesne döndüren bir fonksiyon oluşturmak istediğinizi varsayalım. Nesnedeki özellik adı bir değişken (anahtar) olduğundan, önce nesneyi oluşturmanız, ardından bu özelliği değere atamak için köşeli ayraç gösterimi kullanmanız gerekirdi.


function nesneYap (key, value) {
  let obj = {}
  obj[key] = value
  return obj
}

nesneYap('name', 'Kaan') // { name: 'Kaan' }

Ama artık Computed Propery Name ile bir nesneyi önce oluşturmak zorunda kalmadan, doğrudan nesne üzerinde bir özellik olarak atamak için nesne değişmez gösterimini kullanabilirsiniz. Yani yukarıdaki kod artık bu şekilde yeniden yazılabilir.


function nesneYap (key, value) {
  return {
    [key]: value
  }
}

nesneYap('name', 'Kaan') // { name: 'Kaan' }

Anahtar, köşeli parantez [ ] içine alındığı sürece herhangi bir şey olabilir.

Javascript 'in Web Sayfalarında Kullanımı



Javascript kodlarını bir web sayfasında kullanmanın iki yolu vardır. Bunlardan ilki <script> etiketi içerisinde kullanımıdır.

<script> etiketi sayfanın herhangi bir yerinde olabilir. Yani ister "head" ister "body" etiketi olsun herhangi bir sorun teşkil etmiyor. Aşağıda JS kodlarının web sayfası içinde kullanımına örnek verilmiştir.

<script>
// js kodları
</script>

İkinci yöntem ise kodlarınızı .js uzantılı bir Javascript dosyası oluşturmak ve kodlarınızı bu dosya içerisine yazmaktır. Daha sonra oluşturduğunuz dosyayı da web sayfası içerisinde yine <script> etiketi ile belirtmek ancak etiket özelliği olarak dosyanızın, dosya yolu uzantısını girmektir. Aşağıda da buna bir örnek verilmiştir.

<script src="/dosyayolu/jsdosyasi.js" type="text/javascript"></script>

Her iki yöntemi de sayfa içerisinde herhangi bir yerde kullanabilirsiniz. Ancak en doğru yöntem footer alanına eklemektir. Çünkü web sayfaları yüklenirken yukarıdan aşağıya doğru yüklenir ve en alta indiğinde son olarak Javascript kodlarınız çalışır.
Böylelikle sayfa içerisinde herhangi bir HTML etiketine bir değişiklik yapıyorsanız, sayfa yüklenmiş olacak ve JS kodları da yüklenen sayfa üzerinde sorunsuz çalışacaktır.

Javascript Değişkenler ve Türleri



Javascript 'e her programlama dilinde olduğu gibi değişkenler ve türlerinden başlıyoruz. Değişkenler içerisinde veri tutabilen ve adından da anlaşılabileceği üzere içeriği genelde değişebilen ve değişken olan işlevlerdir.

Javascript Değişkenleri Tanımlama
Değişkenler metin, sayı, mantıksal(doğru-yanlış) gibi verileri içerisinde tutabilirler. Programlama dillerinin en temel işlevleridir. Öncelikle değişken tanımlamayı bir görelim.

var  degisken = "Gökhankrll"

Yukarıdaki örnekte klasik bir değişken tanımlama örneği verilmiştir. Bir değişken tanımlarken başına "variable(değişken)" kelimesinin kısaltılmışı olan "var" kelimesini giriyoruz ardından değişken adını ve eşittir işareti ile karşılığına alacağı değeri giriyoruz. Burada bir değişken oluşturduk ve içerisine "Gökhankrll" değerini girdik.

Değişken tanımladıktan sonra değişken adı dikkatinizi çekmiştir. Burada türkçe karakter kullanmadık yani bunun gibi değişken tanımlamanın bazı kuralları vardır. Bu kurallar;

  • Değişken isimleri sayı ile başlayamaz örn: 123gokhan ancak alt tire ile başlayabilirler örn: _123gokhan,
  • Değişken isimlerinde break ve boolean gibi isimler kullanılamaz,
  • Değişken isimleri büyük küçük harf duyarlıdır yani isim ile Isım aynı değildirler.

Javascript Değişken Türleri
Javascript 'te değişkenler farklı türde verileri alabilir demiştik. Her programlama dilinde değişkenler aldıkları verilelere göre farklı türlere dönüşür/dönüştürülür. Değişken türleri;

  • Numbers(Sayısal veriler) örn: 123, 243.34 gibi
  • String(Metinsel veriler) örn: "Çift tırnak içindeki yazı" olarak çift tırnak içerisine girilmiş tüm veriler.
  • Boolean(Mantıksal) true ya da false
Javascript ayrıca null ve undefined olarak iki değişken türü de alır. Null, boş ve undefined de tanımsız değerleridir. Örneğin;

var degisken1 = null; // Bu değişken boş
var degisken2 = undefined // Bu değişken tanımsız.

olacak şekilde tanımlanabilir. Bazı programlama dillerinde değişken türünü değişkenin başında belirtmek gerekir. Javascript 'te değişkene verdiğiniz değer neyse otomatik olarak değişken türü ona dönüşür. Örneğin;

var degisken1 = 123 // Bu değişken türü sayısal
var degisken2 = "123" // Bu değişken türü string

var degisken3 = true // Bu değişken türü boolean (mantıksal)



Javascript Değişken Kapsamı
Javascript 'te değişkenleri iki sınıfta değerlendirebiliriz. Bunlar;
  • Global(Genel) değişkenler: Genel değişken tüm sayfa içerisinde kullanabileceğiniz değişkendir.
  • Local(Yerel) değişkenler: Yerel değişkenler ise sadece tanımlanan fonksiyon alanı içerisinde kullanılan değişlenlerdir.
Aşağıda global(genel) ve local(yerel) değişkenlere örnek verilmiştir.

var degisken1 = "abc" //global
function islevadi() {
var degisken1 = "def" // local (yalnızca fonksiyon içerisinde tanımlanır/kullanılır)
}


Birisi genel olarak kullanılırken diğeri yalnızca tanımlanan fonksiyon içerisinde kullanılabilecektir.

Javascript 'te Değişken Anahtar Sözcükleri
Değişken tanımlamak için değişkenin başına var yazıyoruz dedik. Javascript 'e gelen son güncellemelerde değişken tanımlamada bazı anahtar sözcükler geldi.
Siz herhangi bir değişkeni aslında başında var olmadan da tanımlarsınız ve bu değişken başında ek olmadığı için otomatik olarak var biçiminde tanımlanmış kabul edilecektir. Bunun haricinde const ve let olarak iki ayrı tanım yapmamız mümkün.
const ile salt okunur yani içeriği değiştirilemeyen değişkenler tanımlayabilirsiniz. constant kelimesinin kısaltmasından oluşuyor.
let ise biraz daha farklı. Bu terim ile yukarıda bahsettiğimiz global ve local değişken türüne benzer bir tanım yapıyoruz. JS 'de scope denilen bir özellik var. Mesela bir fonksiyon oluşturduğumuz zaman devamında o fonksiyona ait olduğuna dair bir köşeli parantez açıyoruz ve fonksiyona ait kodları bu alan içerisine yazıyoruz. İşte scope denilen şey bu köşeli parantezlerin iç kısmıdır ve türkçe karşılığı da alan/kapsam demektir.

Şimdi siz aşağıdaki gibi bir köşeli parantez açtığınızda bir scope açmış oluyorsunuz.

{
//scope(alan/kapsam)
}


İşte burada let kullanılabiliyor. Bu alanın dışında bir değişken tanımladığınızda global olarak verdiğiniz değer ne ise onu sayfanın her alanında kullanabilirsiniz. Aynı değişkeni let ile bu alanın içerisinde tanımlarsanız yine bu alan içerisinde farklı bir değerde kullanabilirsiniz. Alan içerisinde tanımladığınız değer ise o alanın içerisinde kullanılır. Örnek;

var degisken1 = 10
// degisken burada 10
{
var degisken1 = 2
// degisken burada 2
}
// degisken burada da scope dışında olduğundan yine 10

Javascript değişkenlerini en detayına kadar burada anlatmaya çalıştım. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere.

Javascript 'e Giriş ve Temelleri



Merhabalar Javascript derslerime hoşgeldiniz. Elimden geldiğince detaylı bir biçimde Javascript 'i sizlere anlatmaya çalışacağım. İlk olarak hiç kodlama bilmiyorsanız da buradan derslere başlayabilirsiniz. Nette detaylı anlatım yapan pek kaynak bulamadığımdan burada yeni jenerasyona uygun bir anlatım serisi yayımlayacağım.

Javascript Nedir ?
Adından da anlaşılacağı üzere Java dilinden türetilmiş bir dildir. Yani Java 'yı JS 'in ebeveyni gibi düşünebilirsiniz. Ancak Java ve JS birbirinden ayrıdır. Javascript aynı zamanda EcmaScript olarak ta bilinir. Web 'de bu konu üzerinde araştırmalar yapabilirsiniz.
Web üzerinde yoğun olarak kullanılan JS kodlama dili, uzun zamandır web dünyasının popüler bir dilidir. Dahası son zamanlarda o kadar kendini geliştirmiştir ki sadece web tarafında değil aynı zamanda masaüstü uygulamalarında da kullanılmaya başlamıştır. Bunun nedeni JS 'in nesneye dayalı bir yapısının olmasıdır.

Nedir bu nesneye dayalı dil ?
Javascript 'te her şey bir nesnedir. İngilizce olarak "Object" adı ile geçer. Yani bu şu demek kodlama içerisinde herşeyi bir nesne olarak yönetebilirsiniz. Bu konuya yabancı olanlar için ilerde Nesneler 'e değineceğiz.

Kullanım alanları ?
Javascript hem web üzerinde hem de masaüstü programlamada kullanılmaktadır dedik. Masaüstü programlama için Node.js+Elektron.js ikilisini örnek verebiliriz. Bu iki kütüphane ile platform bağımsız(Windows+Linux+MacOS) olarak masaüstü uygulamaları kodlanabilmektedir. Örneğin Visual Studio Code editörü Elektron.js ile kodlanmıştır. Bu konu detaylı ve ayrı bir konu, bizi ilgilendiren web üzerindeki Javascript.

Javascript Web üzerinde iki türde kullanılır. Bunlardan birincisi tarayıcı tarafında kullanılan Javascript. Yani buna Client Side(İstemci Tarafı) denmektedir.
Bildiğiniz üzere bir "html" veya "php" sayfası oluşturduğumuz zaman <script> etiketi içine veya ayrı bir .js dosyasına Javascript kodları giriyoruz. İşte bu kodlar tarayıcılar tarafından yorumlanıyor. Diğer bir değişle tarayıcılar içerisinde bir Javascript motoru bulunmaktadır. Bizim sayfalar içerisinde kullandığımız ve kullanıcıların da kaynak kodunu açtığında görebildiği JS kodları tarayıcılar tarafından yorumlanmaktadır. Örneğin, web üzerinde bu konuya aşina olanlar Google Chrome 'un "Javascript V8 Engine" motorunu daha önce duymuştur. Chrome, JS için güçlü bir altyapı sunmaktadır.

İkinci kullanım alanı ise aynı PHP ve Ruby gibi web programlama dillerinde olduğu gibi sunucu tarafında kullanılan Javascript vardır. Buna örnek olarak yine Node.js 'i verebiliriz. Node.js bir framework 'tür ve JS 'i sunucu tarafında çalıştırır. Buna da Server Side(Sunucu Tarafı) denmektedir.
Tabi Node gibi birçok farklı framework vardır ama şuan popüler olan Node.js tir. Tahmin edebileceğiniz gibi burada JS sunucu tarafında çalıştığı için kodları kullanıcılar göremez ve tıpkı Apache Server ile PHP nasıl çalışıyorsa burada da Javascript öyle çalışacaktır.


Javascript 'e giriş yazımı burada sonlandırıyorum bir sonraki derste Javascript Değişkenler Türlerini ve Değişken Tanımlamayı anlatacağım. Giriş dersi biraz uzun oldu ama eğer bu yazımı okuduysanız size JS adına temel bilgileri iyi oturtacağına eminin.